سرور یا خدمات دهنده، مفهومی است در علوم رایانه که می‌تواند به موارد زیر اشاره کند:
- سرور (رایانه)
- کاربردی
- وب
- پشتیبانی
سرور (رایانه)
کارساز، کارگزار یا سِرور (به انگلیسی: server) که در برخی متون فارسی خادم هم می‌نامند، به برنامه‌ای رایانه‌ای گفته می‌شود:
که خدمات خود را به دیگر برنامه‌های رایانه‌ای (و کاربران آن‌ها) در همان رایانه یا در رایانه‌های دیگر ارائه می‌کند.
به رایانه‌ای که چنین برنامه‌ای روی آن اجرا شود نیز سرور گفته می‌شود.
در فناوری اطلاعات سرور برنامهٔ کامپیوتری است:
که خدمات گوناگونی را به برنامه‌های کامپیوتری دیگر و یا کاربرانش (در همان سیستم یا سیستم دیگر) ارائه میدهد.
در تعریف عملی‌تر کارساز یک کامپیوتر متصل به شبکه است.
که بر خلاف سایر کامپیوترها برای چند منظور متفاوت ساخته شده‌است.
برای مثال یک کاربر ممکن است Server را برای ارسال و دریافت ایمیل، میزبانی وب سایت‌ها (Hosting)، کنترل و چگونگی دسترسی مشتریان به شبکه و … استفاده کند.
سرور یک کامپیوتر همیشه روشن و همیشه در دسترس است.
زمانی که این دسترسی تنها در محدوده یک شبکه داخلی باشد، آن را سرور تحت شبکه می نامیم.
به این معنا خواهد بود که تمامی کامپیوترهای موجود در این شبکه از این کامپیوتر فرمان می‌گیرند.
و نیازهای تحت شبکه خود را به کمک آن تأمین می‌کنند.
و سرور نقش آن‌ها را در شبکه تعیین می نماید، حال اگر گستره این شبکه را کمی بیشتر نمائیم، و آن را متشکل از تمام کامپیوترهایی که از طریق اینترنت به هم وصل شده‌اند بدانیم، با گروه بسیار بزرگی از کامپیوترهای همیشه روشن و همیشه در دسترس از طریق اینترنت روبرو هستیم که به آن‌ها سرورهای اینترنتی گفته می‌شود و وظیفه دارند تا اطلاعاتی که در هر زمان از شبانه روز، بر روی پهنای اینترنت جستجو می کنید را برای ملاحظه شما در اختیار قرار دهند.
کارسازها انواع گوناگونی دارند، نظیر:
- کارساز کاربردی (به انگلیسی: application server)
- کارساز وب (به انگلیسی: web server)
- کارساز پشتیبانی (به انگلیسی: backup server)
سرور کاربردی
کارساز (سرور) کاربردی (به انگلیسی: application server) موتوری نرم‌افزاری است ؛ که نرم‌افزار کاربردی را به دیگر رایانه‌ها تحویل میدهد. معمولاً این کار از راه اینترنت و با بهره‌گیری از پروتکل انتقال ابرمتن (HyperText Transfer Protocol یا HTTP) صورت می‌گیرد.
وب سرور
کارساز وب، سرور وب یا وب سرور (به انگلیسی: web server)، سامانه‌ای است که توانایی پاسخگوئی به مرورگر وب و ارسال صفحه درخواستی مرورگر را داراست.
صفحات وب بر پایه یک ساختار مشخص و با یک نام یگانه بر روی سرور وب قرار می‌گیرند.
بر روی یک web server امکان قرار گرفتن صفحات متعدد و با ساختارهای جداگانه وجود دارد.
اصلی‌ترین وظیفه یک web server ارائه صفحات وب به کاربران است.
این بدان معناست که صفحه‌های اچ‌تی‌ام‌ال همراه با هر نوع مطالب اضافی‌ای چون: تصاویر، شیوه نامه‌ها و جاوا اسکریپت‌ها شامل شود.
کاربر که معمولاً یک مرورگر وب یا خزنده وب ارتباط اولیه را با ارسال درخواست منبع خاصی با استفاده از اچ‌تی‌تی‌پی (به انگلیسی: HTTP) ارسال می‌کند و سرور درخواست کاربر را با محتوای منبع یا پیام خطایی که قادر به انجام دادن آن نیست، پاسخ میدهد.
در واقع به دو معنی است:
- یک برنامه کامپیوتری است که مسئول قبول کردن درخواست‌های http از کارخواهان است که همان مرورگرهای وب هستند و پاسخ‌ها را به همراه یک سری اطلاعات به آن‌ها پست می‌کنند. این پاسخ‌ها همان صفحات Html هستند. بطور مثال اگر در صفحه مرور گرتان آدرس http://fa.wikipedia.org/index.php را وارد کنید، یک درخواست به دامنه‌ای که نامش fa.wikipedia.org است، فرستاده می‌شود. آنگاه سرور صفحه index.php را برای شما می‌فرستد.
- یک کامپیوتراست که یک برنامهٔ کامپیوتری را اجرا می‌کند و کارایی اش همانند مطالبی است که دربالا گفته شد.
سرورها به‌طور کلی به ۲ دسته تقسیم می‌شوند:
- serever اشتراکی: بر روی هر یک از این کامپیوترها، معمولاً حدود ۱۵۰۰ سایت میزبانی می‌شوند که نسبت به سرورهای اختصاصی از قدرت بسیار کمتری نیز برخوردارند. فضای این سرور بین مشترکین مختلف تقسیم خواهد شد. این نکته بسیار مهم است که این تعداد سایت، سرور را کند کرده و همچنین چون طراح‌های مختلفی این سایت‌ها را طراحی کرده‌اند ممکن است تعداد زیادی از این وب سایت‌ها غیر بهینه طراحی شده باشند که در نهایت، عملکرد سایت به شدت تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
- server اختصاصی: در این نوع server ها، کامپیوتر به صورت اختصاصی در انحصار یک استفاده‌کننده (شرکت طراح) می‌باشد، بنابراین این سرور توسط طراح‌های مختلف به صورت اشتراکی استفاده نمی‌شود، همچنین چون معمولاً فقط بین ۱ یا چند سایت بر روی این server میزبانی می‌شوند و همه سایت‌ها نیز توسط یک تیم طراحی، تولید شده‌اند بنابراین امکان تحت تأثیر قرار گرفتن سایت توسط سایت‌های غیر بهینه طراحی شده توسط دیگران وجود نخواهد داشت و امنیت سایت بالا می‌رود.
منبع : ویکی پدیا